เที่ยวท่องล่องคลอง ไปกับมัคคุเทศก์น้อย บ้านระแนะ

บ้านท่าระแนะต.หนองคันทรง อ.เมือง จ.ตราดตั้งอยู่บริเวณปากแม่น้ำตราดห่างจากใจกลางเมืองตราดเพียง 12 กิโลเท่านั้น มีป่าชายเลนธรรมชาติขนาด 2,000 ไร่ เป็นส่วนหนึ่งของหมู่บ้าน และชีวิต เป็นชุมชนเล็กๆ แสนน่ารัก อบอวลไปด้วยความสุขจากผู้คนทำมาหากินแบบเกื้อกูลกับระบบนิเวศในชุมชนของตน ผู้คนที่นี่ประกอบอาชีพประมงพื้นบ้าน และเกษตรกรรม

หากย้อนกลับไปเมื่อปี 2490 พื้นที่บริเวณป่าชายเลนบ้านท่าระแนะถูกสัมปทานไม้ป่าชายเลนที่สมบูรณ์ถูกตัดจนโล่งเตียน เปลี่ยนเป็นถ่านคุณภาพดี ช่วงเวลาสั้นๆ แต่ก็ทำให้ผืนป่าอันอุดมกลายเป็นป่าเสื่อมโทรม เมื่อน้ำเสีย ป่าหมด สัตว์ทะเลไม่มีที่พักพิงก็เริ่มหายไป ส่งผลกระทบถึงวิถีชีวิตดั้งเดิมรวมทั้งรายได้ของชุมชน บทเรียนครั้งนี้ ทำให้ชาวบ้านเริ่มตระหนักและเห็นคุณค่าของผืนป่า

ลุงณรงค์ เพ่งจินดา เป็นชาวบ้านคนแรกๆ ที่ลุกขึ้นมาฟื้นฟูป่า บอกเล่าความทรงจำเมื่อครั้งป่าเสื่อมโทรม “ตอนนั้นจำได้ว่าคลองมันกว้างมาก เพราะต้นโกงกางถูกตัดจนโล่งเตียน จะออกเรือเข้าป่าหากุ้งหอยปูปลามาทำกินก็ลำบากมาก พอไม่มีป่า สัตว์น้ำก็ไม่เหลือเลย ชาวบ้านถึงกับต้องอพยพไปหากินต่างจังหวัดกันเลย”

หลังจากสัมปทานถูกยกเลิกในปี 2534  วิธีของลุงณรงค์ก็คือให้ป่าฟื้นด้วยตัวเอง โดยที่คอยดูแลอยู่ห่างๆ ไม่ให้ใครเข้าไปบุกรุกทำลาย ผ่านไปหลายปี ไม้ชายเลนหนาตา สัตว์ทะเลก็ตามมา แถมทุกวันนี้ยังเป็นหมู่บ้านท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์ที่น่าสนใจ

“สวัสดีครับ พวกผมเป็นมัคคุเทศก์น้อยบ้านท่าระแนะครับ” เด็กชายวีรชัย ธูปชาวนา หรือน้องปอนด์ มัคคุเทศก์น้อยเจ้าถิ่นกล่าวต้อนรับ

เมื่อมาถึงที่บ้านท่าระแนะ กิจกรรมแรกที่ห้ามพลาดคือการล่องเรือชมป่าชายเลน ผ่านป่าจาก                                ป่าโกงกางโชว์รากระเกะระกะ จนมาถึงบริเวณป่าตะบูน หรือที่เรียกกันว่า มหัศจรรย์ลานตะบูน ไฮไลท์ของที่นี่

“ที่ลานตะบูนนอกจากจะมีมุมสวยๆ ให้ถ่ายรูปแล้วนะครับ ยังมีการโยนโบว์ลิ่งด้วยลูกตะบูนด้วย ”หรือใครอยากจะแข่งหาปูแสม ปูเปี้ยว หอยพอกก็สนุกดีครับ”

จากนั้นก็ล่องเรือ ขึ้นฝั่งเดินเล่นที่เส้นทางศึกษาธรรมชาติ เก็บใบโกงกางไปชุบแป้งทอด และชิมชาร้อยรู หรือกระเช้าผีมด สมุนไพรชายเลน เคล็ดลับความแข็งแรงของคนท่าระแนะ และยังมีหอชมวิวที่จะได้เห็นวิวป่าชายเลนสุดลูกหูลูกตา

นอกจากกิจกรรมในป่าชายเลนแล้ว ยังมีกิจกรรมการสานหมวกใบคันทรง ที่ชวนให้มาลงมือทำงานหัตถกรรมเด่นของคนท่าระแนะ เป็นหมวก เป็นที่รองแก้ว รองจานกลับบ้านเป็นที่ระลึกหรือถ้าใครสนใจเรื่องเกษตร ก็สามารถไปเที่ยวชม เลือกซื้อเลือกหาผักสดๆ กันถึงแปลงผักอินทรีย์ของชาวบ้านก็ได้

กิจกรรมท่องเที่ยวหลากหลาย นอกจากจะมีผู้ใหญ่ และปราชญ์ชาวบ้านในชุมชนคอยดูแล                     ให้ความรู้แล้ว ยังมีไกด์เด็กเจ้าถิ่นอาสาคอยบอกเล่าเรื่องราวในชุมชนอีกด้วย เรียกได้ว่าเป็นบทเรียน และเป็นโอกาสดีๆ สำหรับเด็กๆ ในชุมชน ที่จะได้รู้จักบ้านตัวเองให้มากขึ้น

“ที่ผมได้มาเป็นมัคคุเทศก์น้อย ก็รู้สึกภูมิใจครับที่ได้เกิดมาในที่ที่อุดมสมบูรณ์แบบนี้ ถ้าไม่มีป่าก็ไม่มีที่ท่องเที่ยวสวยๆ แบบนี้ ไม่มีสัตว์ป่า ไม่มีอาหารกินครับ”

ทุกวันนี้ชาวบ้านท่าระแนะชื่นใจและภูมิใจกับแหล่งท่องเที่ยวที่เกิดจากการดูแลด้วยความเอาใจใส่ของทุกคนในชุมชน ปรับตัวเป็นเจ้าบ้านเพื่อต้อนรับและถ่ายทอดองค์ความรู้ให้กับนักท่องเที่ยว และยังเป็นพื้นที่แห่งการเรียนรู้ให้กับเด็กๆ อีกด้วย