ของเล่นพื้นบ้าน แม้ดูไม่ทันสมัย แต่บอกอัตลักษณ์และตัวตนของชุมชนได้เป็นอย่างดี ดังเช่นของเล่นของชาวลาวครั่ง บ้านสะนำ อ.บ้านไร่ จ.อุทัยธานี ที่ชาวบ้านและเด็กๆ ช่วยกันสืบสานและหัดทำ หัดเล่นไม่ให้สูญหาย
พิพิธภัณฑ์ชุมชนบ้านลุงชมภู คณฑา หลังจากที่คุณลุงชมภูได้จากไปเมื่อปี 2561 ลูกหลานและคนในชุมชน จึงแบ่งพื้นที่ใต้ถุนบ้านเป็นแหล่งเรียนรู้ และเผยแพร่ภูมิปัญญา เครื่องมือดักสัตว์แบบโบราณ และของเล่นให้เด็กๆ และผู้สนใจได้มาเรียนรู้ ตามเจตนารมณ์ของคุณลุงชมภูที่ต้องการส่งต่อความรู้เหล่านี้ให้ลูกหลานในชุมชน
“ผมชอบมาบ้านลุงชมพูครับ มีของเล่นให้เล่น ชิ้นที่ผมชอบที่สุดคือจรวดไม้ไผ่ครับ” น้องจั่นเจา ด.ช.พัชรพล ชาวป่า เล่าให้ฟังถึงของเล่นชิ้นโปรด
ของเล่นพื้นบ้านส่วนใหญ่ทำจากไม้และเชือก แต่ก็นำมาเล่นให้สนุกได้ ด้วยการผ่านความรู้และภูมิปัญญา
“วันนี้ลุงคอย กับป้าบัวไร ป้าทองเลย จะสอนพวกผมทำควายมะพร้าวครับ ทำครั้งแรกเลยไม่เคยทำเลยครับ ต้องมาตัดก้านมะพร้าวกันเองในสวนไปก่อน แล้วลุงจะสอนให้ครับ”น้องเป็นหนึ่ง ด.ช.นิธิพัฒน์ แง่มแก้ว เล่าถึงความตื่นเต้นในการทำของเล่นด้วยตัวเองครั้งแรก
ลานบ้านลุงชมภู จึงกลายเป็นห้องเรียนถ่ายทอดความรู้ ที่มีคนในชุมชนได้ช่วยกันสานต่อ เพื่อให้ลูกหลานได้ภูมิใจกับวัฒนธรรมลาวครั่งของชุมชนตนเอง ควายมะพร้าว เป็นของเล่นที่ทำง่ายๆ และดูเหมือนจะเล่นง่ายๆ แต่เมื่อได้ลองเล่น ก็สนุกจนหอบหายใจไม่ทันทั้งเด็กและคนแก่
“สมัยก่อนคนแก่เค้าทำกับข้าว ก็จะขูดมะพร้าวไปแกง เด็กๆ อย่างเราก็จะเอากะลามาทำเขาควาย ไปตัดก้านมะพร้าวมา ใส่เขากะลาเข้าไป แค่นี้ก็สนุกแล้ว” ตาคอย คณฑา เล่าด้วยความสนุก
เมื่อเด็กๆ บ้านสะนำได้ลองทำควายมะพร้าวด้วยฝีมือตัวเองแล้วเอามาเล่นแข่งกัน เสียงหัวเราะและความสนุก จึงไม่แพ้กับสมัยตาคอยยังเด็กๆ เพราะการเล่นไม่ว่าวัยไหน ก็สนุกด้วยกันได้
“ตอนแรกที่เล่นผมคิดว่าจะไม่เหนื่อยครับ แต่จริงๆ ใช้พลังแขนมากๆ เลยครับ เหงื่อออกเต็มเลย แต่ผมว่าดีนะครับของเล่นทำจากของในสวนหมดเลย ไม่ต้องซื้อ พังก็ทำใหม่ครับ” ด.ช.ธนกฤต ธรรมศิริ ….ปลื้ม เล่าไปเช็ดเหงื่อไป
ได้เห็นภาพความสุขและสนุกในการถ่ายทอดความรู้เรื่องของเล่นแล้ว แสดงให้เห็นความเข้มแข็งในการรักษาวัฒนธรรมและตั้งใจถ่ายทอดให้ลูกหลานของชาวบ้านสะนำ ซึ่งต่อไปในอนาคต จะมีคนหลากหลายมาดูงานที่พิพิธภัณฑ์ชุมชนบ้านลุงชมภูและชุมชนบ้านสะนำ แห่งนี้ เด็กๆ ก็จะได้ทำหน้าที่เป็นวิทยากรสาธิตการเล่นของเล่นต่างๆ และช่วยรักษาภูมิปัญญาให้สืบทอดต่อไป
“ถ้าเกมส์คอมพิวเตอร์มันจะไม่ได้สัมผัสเอง นี่สัมผัสเอง มันได้ตั้งแต่ความรู้ ไม่ต้องหา ไม่ต้องซื้อของ หาของในป่าเอา ก็ทำไว้เยอะๆ ไม่ให้เด็กลืม พอทำเป็นแล้วครับ ภูมิใจครับ”น้องปลื้มพูดอย่างภาคภูมิใจ
อยากรู้ว่าควายมะพร้าวเล่นอย่างไร สนุกแค่ไหน และบ้านลุงชมภู บ้านสะนำ อ.บ้านไร่ จ.อุทัยธานี ยังมีของเล่นอะไรน่าสนใจอีก ติดตามได้ในรายการทุ่งแสงตะวันตอน “สนุกเล่นบ้านสะนำ” วันเสาร์ที่ 11 พฤษภาคมนี้ ทางช่อง 3 ช่อง 33 เวลา 6.25น. อย่าพลาดชม
