แป้งข้าวพื้นบ้าน อาจเป็นชื่อเรียกของแป้งที่ไม่คุ้นหูนัก แต่หากกล่าวถึงประโยชน์ หลายคนคงอยากทำความรู้จักให้มากขึ้นแน่นอน

แป้งข้าวพื้นบ้าน คือ แป้งที่ได้จากข้าวพันธุ์พื้นบ้าน ในแต่ละท้องถิ่น นำมาบดเป็นผง ใช้แทนแป้งข้าวจ้าว นำมาประยุกต์เป็นเบเกอรี่ หรืออาหาร ที่ใช้แป้งข้าวจ้าวเป็นส่วนผสม

ในแต่ละท้องถิ่น จะมีข้าวพันธุ์พื้นบ้าน ที่มีเอกลักษณ์เฉพาะตัว อย่างเช่นที่ จ.พัทลุง พันธุ์ข้าวที่ขึ้นชื่อ คือ ข้าวสังข์หยด เม็ดสีแดงออกน้ำตาล หุงแล้วหอม รับประทานนุ่มลิ้น เป็นที่นิยม

“ข้าวสังข์หยด เวลาหุงกิน หอมและอร่อย พอเอามาทำเป็นขนมก็หอมอร่อยเข้าไปอีกค่ะ” ปุ๊กลุ๊คด.ญ.ศุภลักษณ์ ชุมแก้ว พูดถึงข้าวสังข์หยด ข้าวท้องถิ่นของตนด้วยความภูมิใจ

ปุ๊กลุ๊ค มักใช้เวลาในวันว่าง มาทำขนมที่บ้าน พี่ญารันญา นวลคง ซึ่งเป็นหนึ่งในผู้ประยุกต์การใช้แป้งข้าวที่หลากหลาย พี่ญามักชวนเด็กๆ ในชุมชน มาเรียนรู้แป้งข้าวพื้นบ้าน พร้อมๆ กับการทำขนม อย่างเช่น ขนมปัง มัฟฟินพิซซ่า และขนมไทยในหลายๆเมนู

แป้งข้าวพื้นบ้าน ไม่เพียงเพิ่มคุณค่าทางโภชนาให้กับขนมและอาหารต่างๆ แต่ยังมีผลต่อการพัฒนาเกษตรกรรม ให้ยั่งยืนเพื่อการพึ่งตนเอง การนำข้าวพันธุ์พื้นบ้านมาประยุกต์เป็นแป้งข้าว ยังทำให้เกษตรกรเห็นคุณค่าของทรัพยากรในท้องถิ่น เพราะข้าวพันธุ์พื้นบ้านแต่ละชนิด มักเติบโตได้ดีในท้องถิ่น และระบบนิเวศน์ในบริเวณนั้นๆ การที่เกษตรกรหันมาปลูกข้าวพันธุ์พื้นบ้าน จึงเป็นการช่วยอนุรักษ์ข้าวพันธุ์พื้นบ้าน ต่อยอดสู่การเพิ่มมูลค่า ข้าวพันธุ์พื้นบ้าน จึงไม่ใช่แค่ของบ้านบ้านอีกต่อไป

“แป้งข้าวที่พวกเรานำมาทำอาหาร มีหลายพันธุ์ครับ มีข้าวเมล็ดฝ้าย ข้าวหอมกระดังงา ข้าวหอมเบญจรงค์ ที่เป็นข้าวพันธุ์พื้นบ้านจาก จ.ตรัง และหลายครั้งก็ทำขนมจาก แป้งข้าวสังข์หยดครับ” นุ ด.ช.ธนโชติ เขียวดำ หนึ่งในกลุ่มเด็กๆ ในชุมชน ที่มักมาทำขนมบ้านพี่ญาเป็นประจำ นุ จึงรู้จักแป้งพันธุ์พื้นบ้านหลายหลายชนิดพันธุ์

แป้งข้าวพื้นบ้าน มาจากหลายท้องถิ่น หากจำกัดวงเพียงในท้องถิ่นแดนใต้ ก็มีสายพันธุ์ข้าวให้เรียนรู้อีกมาก หากนับรวมกันทั้งประเทศคงมีไม่น้อยชนิดพันธุ์

แต่ละสายพันธุ์ข้าว จะมีเอกลักษณ์เฉพาะแตกต่างกันไป ทั้ง สี กลิ่น และรสชาติ อย่างเช่น ข้าวพันธุ์ที่มีสีโดดเด่น คือ ข้าวพันธุ์เมล็ดฝ้าย เมื่อบดเป็นแป้งจะให้สีออกม่วง ทำขนมออกมาจะให้สีสันน่ารับประทานและแปลกใหม่ ทั้งยังมีคุณค่าทางโภชนาการสูง มีสารแอนโทไซยานิน(anthocyanin)  ที่ช่วยลดความดัน และเสริมสร้างความแข็งแรงของหลอดเลือดทั้งยังเป็นสารต้านอนุมูลอิสระอีกด้วย

ข้าวสังข์หยด ก็เป็นอีกพันธุ์ข้าวที่ได้รับความนิยมสูง เป็นพันธุ์ข้าวพื้นบ้านของพัทลุง ที่มีเอกลักษณ์ในเรื่องของกลิ่นที่หอม และเนื้อสัมผัสที่นุ่ม เมื่อนำมาทำเป็นขนมจะทำให้ขนมหอมอย่างมีเอกลักษณ์ และหากกล่าวถึงประโยชน์ก็มีมากเช่นกัน คือ  มีแกมมาออไรซานอล(Gamma Oryzanol)ที่มีคุณสมบัติช่วยลดคอเลสเตอรอลในหลอดเลือด มีกาบา(GABA) ช่วยลดความเครียด ทำให้สมองผ่อนคลายมีแอนตี้ออกซิแดนท์(Antioxidant) ป้องกันมะเร็ง ช่วยชะลอความแก่ ป้องกันความจำเสื่อม บำรุงโลหิต โรคหัวใจ และมีกากใยสูงดีต่อระบบขับถ่าย เป็นข้าวพันธุ์พื้นบ้านที่ให้ประโยชน์มหาศาล

การนำข้าวพันธุ์พื้นบ้าน พันธุ์ต่างๆ มาเพิ่มมูลค่า เป็นแป้ง และประยุกต์เป็นอาหาร ทั้งของคาวและหวาน ไม่เพียงอนุรักษ์พันธุ์ข้าวพื้นบ้าน ดั่งที่กล่าวไป แต่ยังเป็นทางเลือกให้กับผู้ที่รักสุขภาพ ให้ได้รับประทานขนมที่หลากหลาย โดยไม่ต้องกังวลเรื่องของปัญหาสุขภาพ เพราะขนมหรืออาหารจากแป้งข้าวพื้นบ้าน ไม่เพียงแค่มีแคลลอรี่ต่ำแล้ว ยังเต็มไปด้วยประโยชน์ต่อสุขภาพ

แป้งข้าวพื้นบ้าน นำไปทำอะไรได้บ้าง? ติดตามในรายการทุ่งแสงตะวันตอน แป้งข้าวบ้านบ้าน ที่ นุ และปุ๊กลุ๊ค จะพาไปทำขนมที่บ้านพี่ญา ในวันเสาร์ที่ 10 สิงหาคม 2562 เวลา 6.25 น. ช่อง 3 ช่อง 33